Boya yapımında ve kaliteli bir boyada aranan özellikler
BAĞLAYICILAR
Pigment ve dolgu maddelerinin içinde homojen olarak dağıtıldığı,boyanın film veren bileşenidir. Boyanın,
kruma,
yapışma,
sertlik,
esneklik,
fiziksel ve kimyasal direnç gibi önemli özellikleri büyük ölçüde bağlayıcı tarafından belirlenir.
İnşaat grubu boyalarında kullanılan bağlayıcılar genelde PVA (polivinil asetat), Akrilik bağlayıcılar ve alkid tipindeki bağlayıcılardır.
Pigment: Boyaya renk ve örtücülük özelliklerini sağlayan ve genellikle bağlayıcı ve çözücülerde çözünmeyen katı taneciklerdir. Üç başlık altında toplanabilir;
1- renk pigmentleri
2- korozyon önleyici pigmentler
3- dolgu pigmentleri (extenderler)
FİZİKSEL ÖZELLİKLER
renk (istenilen tonda olmalıdır)
renk verme kuvveti (pigment beyaz boya içerisinde renk verme S şiddetini korumalıdır)
ışığa dayanıklılık (ultraviyole ışınları karşısında solmamalıdır)
Y yağ emiciliği (yağ emme miktarı düşük olmalıdır)
çözünürlük (su ve alkol içinde çözünmemelidir)
kısa sürede dispers olmalıdır yüzeyi kapatma gücünün iyi olması gereklidir.
KİMYASAL ÖZELLİKLER
1- kimyasal yapı
2- korozyona dayanıklılık
3- asit ve alkali dayanıklılığı
|
ÇÖZÜCÜLER
- boya üretimi sırasında akışkanlığı az olan veya katı halde bulunan bağlayıcıyı akışkan hale getirmek için,
- ambalajındaki boyayı uygulama sırasında daha da akışkan hale getirmek için;kullanılırlar.
Çözücüler boya uygulandıktan sonra boya filminden buharlaşarak atmosfere karışırlar bu nedenle boyaya ilave edilen çözücü gerekli miktardan fazla olmamalıdır.Fazladan ilave edilen çözücü:
- boya kusurlarına neden olur
- boya kalınlığını düşürür
- ekonomik bir kayıptır
- çevreyi kirletir
Boyanın bazı özelliklerini geliştirmek , istenmeyen bazı özelliklerini azaltmak yada gidermek amacıyla boyaya çok az miktarda ilave edilen kimyasal maddelerdir.
BELLİ BAŞLI KATKI MADDELERİ
- kurutucular
- ıslatıcılar
- çökmeyi engelleyiciler
- ultraviyole emiciler
- kaymaklaşmayı önleyiciler
- köpük kesiciler
- katalizörler
- stabilizatörler
- kalınlaştırıcılar
- fungusitler
- biositler
A- BAĞLAYICILARINA GÖRE
1.Termoplastik
2.Termoset
B- KRUMA ŞEKİLLERİNE GÖRE
1.Hava kurumalı
a.Oksidasyon ile kuruma
b.Solvent buharlaşması ile kuruma
2.Fırın kurumalı
3.Reaksiyon kurumalı
C- KULLANIM YERLERİNE GÖRE
1.Metal ve sanayi
2.Mobilya
3.Deri
4.İnşaat
5.Deniz
6.Otomobil
D- UYGULAMA ŞEKİLLERİNE GÖRE
1.Püskürtme
2.Daldırma
3.Perde
4.Rulo
5.Fırça
6.Sıyırma
KURUMA TİPİ
|
BAĞLAYICI TİPİ
|
|
Çözücü buharlaşması ile
|
Selülozik reçineler
Klor kauçuk reçineler
Termoplastik reçineler
Silikon reçineleri
PVA ,Akrilik
|
|
Oksidasyon ile
|
Alkid ve modifiye alkid
Kuruyan yağlarla modifiye
Fenolik, hidrokarbon ve kumaron reçineler
|
|
Fırın kurumalı
|
Alkid aminon Termoset akrilikler Epoksiaminolar Fenolik reçineler
|
Sanayi boyaları
|
Reaksiyon kurumalı
|
Epoksi -poliamin
Epoksi-poliamid
Akrilik-izosiyanat
Poliüretan-izosiyanad
Polyester-izosiyanad
Polyester-peroksit
|
Yat ve mobilya sistemleri
|
BOYA ÖZELLİKLERİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER
- Formülasyon
- İmalat
- Yüzey hazırlanması
- Uygulama şekli
- Kuruma
BOYA ÖZELLİKLERİ
YAŞ BOYA ÖZELLİKLERİ
|
KURU BOYA FİLM ÖZELLİKLERİ
|
|
Vikozite
|
Görünüş
|
Performans
|
Ezilme
|
Renk
|
Sertlik
|
Kuruma zamanı
|
Örtme gücü
|
Esneklik
|
Depolama stabilitesi
|
Parlaklık
|
Yapışma
|
Solid miktarı
|
|
|
Darbe dayanıklılığı
|
|
|
Yoğunluk
|
|
Aşınma dayanıklılığı
|
|
|
|
Korozyon dayanıklılığı
|
|
Dış etken dayanıklılığı
|
Işığa dayanıklılığı
|
|
|
Isı ve soğuğa dayanıklılığı
|
|
1.
|
|
|
Suya dayanıklılığı
|
|
|
Kimyasal madde dayanıklılığı
|
|
|
Solventlere dayanıklılığı
|
|
|
Kanamaya dayanıklılığı
|
YAŞ BOYA ÖZELLİKLERİ
Viskozite: Sıvıların akmaya karşı gösterdikleri direnç olarak tanımlanabilir.Boya viskozitesi yayılma, akma ve fırça ile sürülebilme özelliklerine direkt etki eden bir faktördür.Viskozite , boya spesifikasyonlarında belirtilmesi gereken en önemli özelliklerden biridir ve uygulama şekline göre ayarlanır.
Viskozitenin Normalden Yüksek Olması
-fırça ile uygulandığında fırça izi, -pistole ile atıldığında portakal kabuğu dediğimiz yüzey bozuklukları meydana getirir.
Viskozitenin Normalden Az Olması
-boyanın akmasına,
-girintili çıkıntılı bir yüzeyi boyarken çıkıntılı kısımlarda boya filminin çok ince çukur kısımlarda ise çok kalın olmasına,
-kapamanın az olmasına, neden olur.
Ezilme: Pigment topakçıklarının veya taneciklerinin küçültülebilme derecesine ezilme veya dispersiyon derecesi denir.
Kuruma Zamanı: Boyanın sıvı veya pasta halinden katı hale geçiş olayına kuruma ,bu iş için geçen süreyede kuruma zamanı denir.Kuruma zamanı içindeki safhalar genel olarak 9 sınıfta incelebilir.
Depolama Stabilitesi: Sıvı halde ambalajlanan boyanın orijinal özelliklerinin depolama sırasında değişmemesi demektir.
KURU BOYA FİLMİNİN GÖRÜNÜŞ ÖZELLİKLERİ
Renk: Maddelerin renklerinin değişik olmasındaki ana faktör bu maddelerin molekül ve atom yapılarındaki elektronların dizilim ve karakteristik titreşimidir. Herhangi bir renkli pigmentin kalitesi taneciklerinin şekli, kristal formu, tane iriliği, boya içinde dispersiyon derecesi ve bağlayıcının özellikleri ile modifiye edilebilir. Işık, görünüş üzerine etki eden önemli bir faktördür.Karanlıkta cisimler görünmez ve bunların ne renkleri ne de şekilleri hiçbir değer taşımaz , beyaz ışık dalga boyları farklı olan ışık dalgalarının birleşmesinden meydana gelmiştir en kısa dalga boyuna sahip olan renk, mor en uzun dalga boyuna sahip olan renk ise kırmızıdır, bu limitler arasında mavi yeşil, sarı ve turuncu renkler görülebilir.
Örtme Gücü: Boyanın örtme gücü uygulandığı yüzeyi tam olarak kapayabilme kabiliyetidir .Boya normal film kalınlığında bir kat olarak uygulandığında tam bir kapama yapmayabilir. Ekonomik yönden bir kat boyanın tam kapama yapması arzu edilir ama bu her zaman mümkün değildir. Bir boyanın örtme gücü ;
-içindeki pigment oranına ,
-dispersiyon derecesine,
-pigment ve bağlayıcı kırılma indisleri arasındaki farka bağlıdır.
Parlaklık: Parlaklık yüzey düzgünlüğü bozuldukça azalır. Parlaklığa piğment bağlayıcı oranı ters yönde dispersiyon derecesi, pigmentlerin ıslanması ise doğru yönde etki eder ayrıca bağlayıcının kendi parlaklığı da büyük bir etkendir.Parlaklık 5 gurupta değerlendirilebilir:
-çok parlak boyalar
-parlak boyalar
-yarı parlak boyalar
-eggshell boyalar
-mat boyalar
PERFORMANS ÖZELLİKLERİ
1-SERTLİK
Sertlik iz ve çizilmeye karşı direnç şeklinde tanımlanabilir .Boyanın sertliği yapısına göre değişir.
2-ESNEKLİK
Boya filminin eğilmesi ve bükülmesi halinde kırılma, kopma veya çatlama olmamasıdır.
3-DARBE DAYANIKLILIĞI
Belirli değelerdeki darbeler sonucunda film yüzeyindeki değişikliklerden dolayı kırılma, çatlama veya dökülme olmamasıdır.
4- AŞINMA DAYANIKLILIĞI
Boya filminin sürtülme sıyrılma veya erozyon gibi olaylara karşı gösterdiği dirençtir.
5- YAPIŞMA
Çeşitli yüzeylere uygulanan boyaların yapışmasına etki eden iki ana faktör vardır
a-yüzey pürüzü(mekanik yapışma)
b-boya ile yüzey arasındaki çekme kuvvet(spesifik yapışma)
Eğer yüzey pürüzlü ise hemen hemen bütün boyalar yapışır buna karşın çok düzgün ve pürüzsüz yüzeylerden kolaylıkla soyularak kalkar
DIŞ ETKEN DAYANIKLILIĞI
Dayanıklılık, boyanın uygulandığı yüzeyin cinsine, uygulama sırasındaki hava şartlarına , imalatçının verdiği uygulama metodlarına uyulup uyulmamasına bağlıdır.Boyanın cinsi de etken bir faktördür.
Genellikle boya dayanıklılığına etki eden dış etkenler; güneş ışığı,sıcaklık değişiklikleri, yağmur , rutubet ve rutubet değişiklikleridir.
Çeşitli nedenlerle boya filmi ve yüzey arasındaki toplanan suyun boya yüzeyinden çıkmak istemesi sonucunda oluşan kabarcıklar zamanla büyüyerek boyanın dökülmesine neden olurlar.
IŞIĞA DAYANIKLILIK
Boyanın ışığa dayanıklılığı pigment ve bağlayıcının ortak dayanıklılığına bağlıdır.Ultraviyole ışınları oksidasyonu hızlandırarak devamlı bir sertleşme , ayrışma yaratır renkte ve yapıda büyük değişiklikler olur.
ISIYA DAYANIKLILIK
Yüksek sıcaklık bağlayıcılarda oksidasyonun hızlanmasına , renk değişikliğine , sertleşmeye ve kimyasal yapının bozulmasına sebep olur.
KİMYASAL MADDELERE DAYANIKLILIK
Kimyasal maddelere dayanıklılık bir çok fabrika ve iş yerlerinde mevcut etkileyici atmosfere dayanabilen demektir.
KOROZYONA DAYANIKLILIK
Korozyon bir metalin atmosferde bulunan veya içine batırıldığı sıvıda bulunan oksijen su tuz asit etkisi ile kimyasal değişikliğe uğramasıdır.
SUYA DAYANIKLILIK
Hiçbir boya filmi tam olarak suya dayanıklı değildir boya filminin su ile teması halinde ıslanma , su absorpsiyonu, beyazlanma veya buğulanma, kabarma , erozyon , soyulma gibi olaylar meydana gelir.
SOLVENTE DAYANIKLILIK
Boya filminin organik solventlerle temas ettiğinde yumuşama ,kalkma, kıvrılma ve renk değişmesi solvente dayanıklı olmadığını gösterir.
KANAMAYA KARŞI DAYANIKLILIK
Kanama bir kat boya üzerine farklı renkte bir kat boya sürüldüğünde problem yaratır boya içindeki pigmentlerin veya koyu renkli reçinelerin çözücü içinde çözülmesi sonucunda kanama denilen olay meydana gelir. |